Tuba OLĞAÇ / on5yirmi5.com
Medya kamuoyunu aydınlatan ve haberleri halka ulaştıran bir araç. Ancak Türkiye’de son dönemdeki siyasi ve toplumsal değişiklikler medya kavramının da yeniden sorgulanmasına sebep oldu. Gezi Parkı olaylarında medyanın tutumu kişi çevrelerce eleştirildi, kimi çevrelerce benimsendi. Olaylardaki çift kutupluluk medyada da kendini gösterdi. Peki medyayı kimler yönlendiriyor? Türk yöneticilerin kimlerle ortaklığı var?
Türkiye’de medya alanında çok sayıda yabancı ortaklık söz konusu.. Yatırımcıların Türk medyası üzerindeki etkisi salt ortaklıklarla değil, satın almalar şeklinde de gerçekleşiyor.
Murdoch faktörü
Fox TV’nin Murdoch tarafından satın alınması en belirgin örnerklerden biridir.
Fox Tv’nin sahibi Rupert Murdoch, Wall Street Journal’ı satın aldıktan sonraki bir demecinde, “Ben bu kadar parayı gazete sahibi olmak için vermiyorum” demişti.
WSJ önemli bir gazetedir. Murdoch, bu kadar parayı gazete sahibi olmak için vermeyeceğine göre geriye sadece siyasi sebepler kalıyor. Wall Street Journal gazetesiyle Türkiye’de yayın Fox televizyonu arasında ne gibi bir bağ olabilir? Tabi ki patron bağı ve Murdoch dünyadaki en büyük basın kartellerinden biri olarak kabul ediliyor.
(1993 senesinde TGRT olarak yayın yapan kanal İhlas Holding bünyesindeyken, FOX Tv’ye satıldı.)
Bu durum Türk ve Dünya medyasında yaşanan Gezi Parkı olayıyla biraz daha netlik kazandı. Yurt içi ve yurt dışından gazetelerin böylesi bir olay karşısında aynı tavrı takınması doğrusu tesadüf olamazdı…
Axel Springer yada “İsrail’in eli“
2006 senesinde Doğan Holding’in yüzde 25 hissesi Alman Axel Springer AG şirketine satıldı. Axel Springer 1900’lü yıllarda yaşamış bir medya patronuı. Şirket en büyük atılımını 2. Dünya Savaşı’ndan sonra gerçekleştirdi. Nazilerin savaş zamanında kapattıkları büyük bir gazete çıkardı. Springer, Almanya’yı terk etmedi ancak toplama kampına da gönderilmedi.
Savaşın ardından yayıncılığa devam etti ve bu süreçte Springer’in en büyük destekçisi İsrail’di… Yeniden kurulan Almanya içinde önemli bir yere sahip olan Axel Springer Verlag AG’nin hisselerinin büyük bir kısmının hala İsrail devletine ait olduğu iddia ediliyor. Springer Doğan TV’nin yüzde 25’lik kısmını satın aldı. RTÜK kurallarından dolayı yabancı yatırımcılar Türk medyasında en fazla yüzde 25 dolayında satın alma gerçekleştirebiliyorlar. Bir bakıma Doğan Holding’in 4’te biri Almanya’da büyük bir ağırlığı bulunan şirketin ve dolayısıyla İsrail’in elinde diye düşünülebilir.
Yine Springer’e ait olan Alman Bild gazetesi medyadaki önemli markalardan. Başbakan’ın Davos çıkışı sonrası Bild Gazetesi Başbakan’a sert eleştirilerde bulunup Yahudi düşmanlığı yaptığını söylemişti.
Fatih Altaylı bir yazısında, “Bild yayın grubunun yayın ilkelerinin üçüncü maddesi “İsrail’in çıkarlarını Dünya üzerinde korumak” olarak yazılı. Bild, grubun ilkelerine uygun hareket ediyor ve Erdoğan’a İsrail’den bile daha sert tepki koyuyor. Yine işin garip taraflarından biri Bild’in genel yayın yönetmeni Kai Dikmann Hürriyet gazetesinin yönetim kurulu üyesi. Doğan Gubu ve Hürriyet açısından oldukça karmaşık bir durum” demişti.
Bu bağlamda olaylar ve medyanın bakış açısı da biraz daha netleşmiş oluyor.
Doğan’ın ortağı Ted Turner
Doğan Holding’in bir başka ortağı Ted Turner’dır. Turner Time Warner medya devinin kurucusudur ve Türkiyede CNN’in ortağıdır. Time Warner dünyadaki en büyük medya kuruluşlarından biridir.
CNN Türk Türkiye’de faaliyet gösteren ilk yabancı televizyondur. Yabancı sermaye ağırlıklı Tv kuruluşlarınından bazıları; CNBC-E, TNT, TGRT, FOX TV’dir.
Medya kuruluşları ve patronları
Aydın DOĞAN (Doğan Grubu)
TV Kanalları;
KANAL D
DREAM TV
DREAMTÜRK TV
FİX TV
EURO D
KANAL HD TV
D MAX
D PLUS
D SHOPPİNG
D TAY TV
D SPOR
D YEŞİLÇAM
D ÇOCUK
Gazeteleri:
Hürriyet
Posta
Radikal (Radikal gazetesi, 24 Haziran 2014 tarihinde basılı yayınlarını sonlandırmış, Nisan 2016’da internet yayınına son vermiştir.)
Fanatik
Hürriyet Daily News (Turkish Daily News)
Radyoları;
Radyo D 104.0
Slowtürk Radyo 95.3
Radyo Moda 96.8
Aydın DOĞAN-TİME WARNER GROUP Ortaklığı
TV Kanalları;
CNN TÜRK
TNT TÜRKİYE (Kanal 18 Ağustos 2012’de kapanmış ve yerine tv2 geçmiştir)
CARTOON NETWORK TÜRKİYE
Radyoları;
CNN TÜRK RADYO 92.5
Bein Media Group
Al-Jazeera bünyesindeki Bein Media Group, Bein Sports kanalı ile Avrupa, Asya ve ABD’de faaliyet gösteriyor. Grup, Mehmet Emin Karamehmet’e ait olan ve TMSF tarafından el konulan Dijitürk’ü 2015 yılında satın almıştır.
TV Kanalları;
DİGİTÜRK YAYIN PLATFORMU
* MEHMET EMİN KARAMEHMET grubuna ait SKYTÜRK, DİGİTÜRK ve AKŞAM GAZETESİ’ne TMSF tarafından el konuldu. SHOW TV’yi ise CİNER GRUBU satın almıştı.
Fethullah Gülen Cemaati’ne Yakınlığı ile Bilinen Medya Kuruluşları
Gülen Cemaiatine yakınlığı ile bilinen yayın organlarına 2015 ve 2016 yıllarında kayyum atanmış ve bu medya kuruluşlarından bazıları da yayın hayatını sonlandırmıştır.
Gülen Cemaati bu süreçten sonra Yarına Bakış ve Yeni Hayat isimli iki gazete daha çıkarmıştır.
Gülen Cemaati’nin kayyum öncesi yayın yapan medya kuruluşları şöyle;
TV Kanalları;
SAMANYOLU TV
SAMANYOLU TV AVRUPA
SAMANYOLU TV AMERİKA
SAMANYOLU HABER TV
MEHTAP TV
YUMURCAK TV
EBRU TV (AMERİKA)
HAZAR TV (AZERBAYCAN)
DÜNYA TV (KÜRTÇE)
KÜRE TV (İnternet Üzerinden Samanyolu Yayın Grubunu izlemek için)
Gazeteleri;
Zaman
Today’s Zaman
Meydan Gazetesi
Radyoları;
Burç FM
Dünya Radyo
Samanyolu Haber Radyo
Radyo Herkül
Radyo Cihan
Azerbaycan Burç FM
Hazar FM
* Cihan Haber Ajansı da Fethullah Gülen Cemaatine aittir.
KALYON GRUBU (Orhan Cemal Kalyoncu)
TV Kanalları;
ATV
ATV AVRUPA
ATV HABER (A HABER)
ATV HD TV
MİNİKA TV
YENİ ASIR TV
Gazeteleri;
Sabah
Takvim
Yeni Asır
Pas FotoMaç
Radyoları;
Radyo Turkuvaz 90.2
Radyo Romantik 101.0
DOĞUŞ GRUBU (Ferit Şahenk)
NTV
NTV Avrupa
NTVSPOR
STAR TV
e2
Kral TV
NBA TV Türkiye
NTV Radyo 102.8
NTVSPOR Radyo 87.7
Radyo Eksen 96.2
Kral FM 92.0
Kral POP FM 94.7
Virgin Radio Türkiye 99.4
Capital Radio 101.0
Voyage FM 107.4
*NTV Dergi Grubu
Discovery Communications
Doğuş Grubu bünyesindeki CNBC-e televizyonu 2015 yılında Discovery Medya’ya satıldı. Böylece Discovery ilk defa Türkiye’de ulusal yayın sektörüne adım atmış oldu. Discovery Communications, CNBC-e yerine eğlence kanalı TLC’yi yayına koydu.
CİNER GRUBU (Turgay Ciner)
Habertürk Gazetesi
Habertürk TV
Bloomberg HT
Habertürk Radyo
Bloomberg HT Radyo
Show TV
İHLAS GRUBU (Enver Ören)
TGRT Haber TV
TGRT Haber TV EU
TGRT Belgesel
TGRT Pazarlama
TGRT FM
Türkiye Gazetesi
* İHLAS HABER AJANSI
RUPERT MURDOCH (NEWS CORP. TÜRKİYE)
FOX TV Türkiye
FOX Life Türkiye
FOX Sports Türkiye
FX Türkiye
Baby TV Türkiye
National Geographic Channel Türkiye
KOZA İPEK GRUBU (Akın İpek)
Koza İpek Grubu’na ait olan medya kuruluşları 2016 yılından beridir atanan kayyum tarafından yönetilmektedir.
Kanaltürk TV
Bugün TV
Kanaltürk Radyo
Bugün Gazetesi
Millet Gazetesi
ALİ-ÖMER KARACAN KARDEŞLER (Karacan Grubu)
Number One TV
Fashion ONE TV
Number One FM 102.4
Radyo Klas 98.6
Milliyet Gazetesi (DEMİRÖREN GRUBU ile Ortak)
Vatan Gazetesi (DEMİRÖREN GRUBU ile Ortak)
Zekeriya KARAMAN (Kanal7 Grubu)
Kanal 7
Kanal 7 Avrupa
Ülke TV
Radyo 7
ALBAYRAK GRUBU
TV NET
Lalegül FM
Yeni Şafak Gazetesi
DOĞU PERİNÇEK
ULUSAL KANAL
Aydınlık Gazetesi
….
Halk tv (CHP’nin yayın organı, kanalı CHP’li Gürbüz Çapan koordine ediyor)
SOL gazetesi (Erkan Yıldız)
BİRGÜN
Bülent Yılmaz
CUMHURİYET
Cumhuriyet Vakfı
* T24 Yazarı Doğan Akın, Cumhuriyet Vakfı ile ilgili şu bilgileri vermişti:
“Cumhuriyet Vakfı Yönetim Kurulu için “iki gruptan oluşuyor” diyebiliriz. Birinci grubu “gelenekçi” diye adlandırabileceğimiz üyeler oluşturuyor. Gelenekçi kanatta şu isimler yer alıyor:
Alev Coşkun, Şükran Soner, Mustafa Balbay, İnan Kıraç, Nevzat Tüfekçioğlu (Koç grubunda çeşitli kademelerde çalışmış eski bir Hesap Uzmanı) ve Yunus Nadi’nin torununun eşi Şevket Tokuş.
Vakıf Yönetim Kurulu’nda, gazetenin “Ergenekoncu – Ulusalcı” bir atmosfer yansıtmasından rahatsız olan ve “yenilikçi” kanat diyebileceğimiz üyeler de şu isimlerden oluşuyor:
Orhan Erinç, Hikmet Çetinkaya, İbrahim Yıldız, Cüneyt Arcayürek ve Akın Atalay.”
ESMEDYA
Grup bünyesinde 3 ulusal gazete, 3 TV kanalı, 2 dergi, 2 radyo kanalı ve web portalı bulunmaktadır. Grup sahibi ise Ethem Sancak’tır.
Gazetleri
Akşam
Güneş
Star
TV’leri
24 TV
360
TV 4
Radyoları
Alem Fm
Lig Radyo
Dergileri
Alem
Platin
TARAF
Başar Arslan
POWER GROUP (Cem Hakko)
Powertürk TV
Power FM 100.0
Powertürk FM 99.8
Power XL 100.2
Radyo Fenomen 100.4
POWER RECORDS
TV8: Acun Ilıcalı
FLASH TV: Ömer Ziya Göktuğ
MTV TÜRKİYE ve NİCKELEONDEN TV: Esra Oflaz Güvenkaya
ZTV, WTC, FASHİON TV TÜRKİYE: Demet Sabancı (MediaSA)
HAYDAR BAŞ GRUBU
Meltem TV
Meltem TV İnt
Mesaj TV
Köy TV
Kadırga TV
Özlem TV
Sağlık TV
Meltem Radyo
Kadırga FM
Yeni Mesaj Gazetesi
SPECTRUM MEDYA GRUBU
Süper FM
Metro FM
Joy FM
Joytürk FM
Radyo Mydonose
Radyo Mydonose Türk POP
SARAN GRUBU (Sadettin Saran)
Radyo Tatlıses 97.6
RadyoSpor 107.2
Radyo Slowtime 91.2
Radyo Trafik 104.2
MİLLİ GAZETE
Milli Gazete, 12 Ocak 1973 Yılında İstanbul Cağaloğlu’nda kiralık bir binada yayın hayatına başladı. Kendi matbaası olmadığı için baskısını bir süre diğer gazetelerin tesislerinde sürdürdü.
1978 Yılında Topkapı’da kendi tesislerini kurarak yayınına buradan devam etti.1999 Yılında Sefaköy’deki tesislerine taşınan gazete yayınını halen 40.000 metrekarelik arazi üzerine kurulmuş olan bu tesislerden sürdürmektedir.
Günlük 20 sayfa olarak çıkmaktadır.
Milli Gazete’nin Milsan Basın Sanayii A.Ş Adına Sahibi ve Genel Müdürü Ömer Yüksel Özek’tir.
YENİ YÜZYIL GAZETESİ
Yeni Yüzyıl gazetesi Yeni Yüzyıl Gazetecilik Yayıncılık Sanayi ve Ticaret A.Ş. bünyesinde faaliyet vermektedir. Yönetim Kurulu Başkanı M. Mansur Topçuoğlu’dur. (Yeni Yüzyıl gazetesi Mayıs 2016 tarihinde yayın hayatına son vermiştir.)
KARAR GAZETESİ
İşadamı Mehmet Aydın’ın sahibi olduğu gazetede Etyen Mahçupyan, Hakan Albayrak, Beşir Ayvazoğlu ve Elif Çakır gibi yazarlar yer alıyor.
YENİSÖZ GAZETESİ
Ali Adakoğlu’nun fikir ağırlıklı yeni gazetesi. Ak Parti’ye yakınlığıyla biliniyor.
Kaynaklar: Türk Medya sektöründe Yabancı Yatırımlar ve Televizyon alaında bir örnek çalışması Yüksek Lisans Tezi ,Fatma Buse Biçer. Wikipedia.com. Bild’den sert eleştiriler, Fatih Altaylı’nın Haberturk’teki 3 Şubat 2009 tarihindeki yazısı
On5yirmi5.com