Zuhal Erkek’in haberi
Son zamanlarda artan şiddet olayları, gençlerin birbirine uyguladıkları kaba kuvvet, kavga videoları sosyal medyanın en çok tıklananları olmuş durumda. Gençler sosyal medyada cinayetten hüküm giymiş zanlıları hayranlıkla takip ediyor ve destekliyor. Bizlerde gençlerde artan şiddet eğilimini Bezmialem Vakıf Üniversitesi Hastanesi Uzman Psikolog Müge Combaş ile konuştuk.
Medyada oldukça fazla şiddet haberleri görmekteyiz. Özellikle gençler arasında şiddetin bu kadar artmasının sebebi nedir?
Şiddetin tarihçesi diye bir şey vardır. Şiddet hep vardı, daha yeni olan bir şey değil. Günümüzde toplum içerisinde görsel medya şimdi daha fazla kendini göstermeye başladı. Bundan 50 sene önce gene şiddet vardı. Şiddet konusunda hiçbir şey değişmesi aslında.
Şiddet ailede başlar. Yemek yemeyi reddeden çocuğa bile zorla yemek yedirmek şiddettir. Şiddet burada başlıyor. Zorla yemek yedirmek, zorlamak şiddet değil diyebiliriz. Çocukta istediğini yaptırmak için aynı saldırganlığı gösterecek. Aynı zamanda ihmal etmekte bir şiddet. Çocuğu gözardı etmekte bir şiddet. Benim çocuğum ne yapıyor diye merak etmiyorsa aile, o çocuğun öğrendiği şeyler sebebiyle biraz da kendisini suçlaması gerekir. Takip etmek gerekir. Ajanlıktan bahsetmiyorum. Benim çocuğum nasıl diye kimse sormaz. "Benim çocuğum pırlanta" der sadece. Çocuğumuza bakmadan, çevreye bakarız. Bunların hepsi bir bütün. Şiddeti daha evvelki yılardan alıp, bugüne kadar incelediğimizde hiçbir şeyin değişmediğini göreceğiz.
ÇOCUK ŞİDDETİ ÖĞRENMEZ, ARKADAŞINDAN CESARET ALIR
Son zamanlarda şiddet konusunda oldukça fazla bilinçlendik ama çocuğumuzun şiddete meyillli olacağını düşünmüyoruz, Çocuğumuza konduramıyoruz bu durumu. Bizim çocuğumuz yapmaz, bir başkasına şiddet göstermez diyoruz.
Şiddettin yaygınlaşmasının sebeplerinden biri çocuğun şiddet konusunda cesaretlenmesidir. Çocuk şiddeti öğrenmez, cesaret alır. Çocuk bu arada model almaz. “Yapabilir miyim?” der ve gördüğü şiddeti başkasına uygular.
Ayrıca medyada şiddet içerikli programların bu kadar çok olmasını neden olarak da gösterebiliriz.
Birine şiddet uygulamanın, başkasına acı çektirmenin altında nasıl bir bilinçaltı vardır? Bir insan neden başkasına zarar vererek sorunlarına çözüm arar?
Birincisi öğrenilmiş, model alınmış denilebilir. İkincisi eğitim farkı da burada kendini göstermektedir. Eğitim seviyeleri de burada önemli bir etkendir. Ne kadar az eğitim, o kadar az konuşma, o kadar fiziksel temas oluyor. Ama daha çok görmek, daha çok model almak, aile içini, aile dışını model almak bunlar çok etkiliyor.
GENÇLER ŞİDDET İLE KENDİNİ İSPAT ETMEYE ÇALIŞIRLAR
Başkasına zarar vermek, acı çektirmenin altında sadistliği arayabilir miyiz?
Sadistlik bir hastalık yapısıdır. Karşıya zarar verdiğinde bundan keyif alınan bir hastalıktır. O uyguladığı şiddet haz merkezini doyurmuş olacak. Sadistlikte daha çok öfkeyi kontrol altına alamadığı için şiddet uygulanır. Zarar vermek, yok etmek apayrı bir şey. Sadistlikte başkasına zarar verdiğinizde bundan keyif alabilir. Gençlerde sadistlikten ziyade öfkelerini deşarj etme, kendilerini ispat etme çabaları vardır. Özellikle 12, 15, 18 yaş arası ergenler üstünlüğünü göstermek için fiziksel gücünü gösterirler.
AİLELER ÇOCUKLARINI İYİ TANIMALI
Gençlerin sadistliği normal gibi görmeleri. Ben sadistim demeleri neyle ilgili bir durum?
Bunların hepsi eğitim ile alakalı. Örneğin ben manyağım deyip gülüyor.
Bu gibi söylemlerin önüne geçmek için neler yapılmalı?
Aileler çocukları ile sohbet etmeli, iletişim halinde olmalılar. Çocukları neyden keyif alıyor, neyden zarar görüyor bunları bir kere ailelerin bilmesi gerekiyor. Sonra okullarda aynı yaş içerisindeler ve birbirlerine bir şeyler ispat etmeye çalışıyorlar. Dolayısıyla bu konularda biraz çalışma yapılabilir. Başkasına zarar vermenin birazda medyanında etkisi oldukça fazla olduğunu söyleyebiliriz. Medya haberi öyle bir veriyor ki, çocuk flaş bir patlama yaşıyor. Bu şiddet haberi çocuğa bir anda güzel gelebiliyor. Ben böyle bir şey yaparsam kendimi ispat etmişte olabilirim diyor çocuk.
SADİSTLİK KİŞİLİK YAPISINDA OLMALIDIR
Arkadaşından etkilenerek sadizme meyledilebilinir mi?
Arkadaşından gördü ama kendi kişilik yapısında yoksa yapamaz. Sadistliğin illede kişilik yapısında olması gerekir. Ergenlerde bazı çocuk vardır ben şöyle yaptım, bunu yaptım bir sürü sadizmle ilgili hikaye anlatır ama gerçekte anlattığının tam tersini uygular.
ABD’de 20 Temmuz’daki Batman film gösteriminde 12 kişinin ölümüyle sonuçlanan saldırının sanığı James Holmes, internette yeni bir furyanın başlamasına neden oldu. Genç kızlar bu çocuğa hayran olur, bu kişi adına sosyal medyada sayfalar açıp hayranlıklarını dile getiriyorlar bu gibi tepkileri nasıl değerlendiriyorsunuz?
Bu hayran kitlesini kendi yapamadıklarını başkasına atfeden insanlar olarak tanımlayabiliriz. Herkes iki duyguyla doğar. Birincisi haz duygusu, ikincisi yıkım noktasıdır. Herkesin doğumu bu şekilde gerçekleşir. Kendini de yok edebilir, karşısındakini de yok edebilir. Yok etmenin kelime anlamı her anlamda kullanılır. Dolayısıyla ben yapamıyorum ama o yapıyor. Onun medyada adı var, o farklı bir yere geldi. Medyanın büyütmesi olayı, farklı olarak göstermesi hastalıklı kişileri hayran noktasına getiriyor. Bu da bu olayların normalleşmesine sebep oluyor.
MEDYA ŞİDDETİ DESTEKLER BİR ANLAYIŞA SAHİP
Medyanın bu konuda ne yapması gerekiyor?
Toplum içerisinde kopya hareketler, kopya cinayetler var. Bir yerde biri pompalı tüfekle birilerine zarar veriyorsa, başka yerde başka çocukta bunu yapacaktır. Medyanında böyle bir yaptırımı bulunuyor. Dünyadaki bu olaylardan haberdar olmak gerekir ama olan olayları anlatış şekli önemli. Medyanın şiddeti daha destekliyeci anlatış biçimi söz konusu. Oysaki daha öğretici, daha yapıcı olmalı. Kadın şiddeti ile ilgili bir reklamı vardı. Erkek figürünü göstermemişti. Kadın şiddet görüyordu. Bu şiddeti kimin uyguladığını göstermek gerekir. İnsanların soyut olarak beyninde oluşması gerekir.
Gençlerin şiddeti bu kadar normalleştirmelerinin sebebi nedir? Gençler konuşmak yerine neden şiddet başvururlar?
Konuşmayı öğretmek ailede başlar. Sen çocuksun, sen şöylesin, okulda öğreneceksin gibi çocuğu kendinden uzaklaştıran ailelerin çocukları konuşmalarına engel olundukça şiddete eğilimli olacaktır. İki kardeşten, biri diğerinin oyuncağını isteyecek, konuşmayı bilmedikleri için birbirlerine zarar verecekler, oyuncağa zarar verecekler. İletişim çocuklukta, ailede başlar. Bizler ne yapıyoruz? Politik görüşümüzü belli ederken sokaklara dökülüyoruz, bağırıyoruz. Aslında oradaki insanların konuşmasına izin verilse konuşulacak ve olay bitecek. Konuşamamak, böyle bir boyuta getiriyor. Gelişmiş ülkede yok mu diyeceksiniz, var. Amerika’da film gösteriminde 12 kişiyi öldürdü. Ama ben bu durumun daha çok ruh sağlığından kaynaklığından düşünüyorum. Nasıl beslendi, ne oldu bunları irdelemek lazım. Her olayı sağlıklı insanlar yapmıyor ama her olayı sağlıksız insanlar da yapmıyor. O yüzden hepsini bir bütün içinde değerlendirmek lazım. Çocuk şiddet uyguluyor, çocuktur yapar diyorlar. Ama çocuk onu niye yapar, kimse cevap vermiyor. O çocuk onu nasıl yapar, her çocuk için ayrı cevaplar var. Çocuk başka bir şey yapmak istemediği için yapabilir ya da başkasından gördüğü için o haraketi yapabilir. Bunun cevabı çoktur. Sosyolojik açıdan bakıldığı gibi psikolojik ve bireysel olarak da bakmak gerekir.
ÇOCUĞUNUZU DİNLEYİN!
Bu konuda ailelere ne önerirsiniz?
Ailelerin daha tahammüllü olmasını öneriyorum. Çoçuğu susturmak için silkelemek gerekmiyor, dinlemek gerekiyor. Çocuğa gereken cevabın verilmesi gerekiyor, çocuk hala anlamıyorsa anlatış şeklinin değiştirilmesisiniz. Çocuk sonradan olan şey, anne-baba hep vardı. Dolayısıyla aile çocuğa yol gösterecek. Bazen sorun çocukta değil ailede oluyor. Aileye laf anlatmaya çalışıyoruz. Çocuk daha kolay tedavi ediliyor ama aile aynı şekilde devam ediyor.
BENİM ÇOCUĞUM AGRESİF DEMEYİN
Şiddete meyilli çocuklarda tedavi ne zaman başlamalı?
Geriye dönüşümsüz zararlar vermeden başlamalı. Çocuk zaten uyumsuzdur. Benim çocuğumda böyle agresif dememek gerekir. Neden uyumsuz olduğunu bulmak gerekir. Bu çocukta bir sorun var denildiği an tedaviye başlanması gerekir. Sonrasında başkasına veya kendine zararlar verebilir. Çocuğun kendini ispat ediş şeklinden şiddete meyilli olup olmadığı bu anlaşılır. Aile aman gençtir, çocuktur yapar deyip geçiştiriyorsa o evde zaten şiddet vardır. Ama bu ailede şiddet yoksa aile bunu anlıyor. Özellikle şimdiki aileler bunu daha iyi anlıyor. Sadece iletişim konusunda eksik kalıyorlar.
on5yirmi5.com