Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ), “Panama belgeleri” (Panama Papers) projesiyle 11,5 milyon gizli belge açıklayarak bir anda dünya gündemini değiştirdi. Panama’da bulunan offshore hukuk ve danışmanlık şirketi Mossack Fonseca’nın 40 yıllık arşivinden ele geçirilen belgelerin ortaya çıkış biçimi, amacı ve özel bir gündem ve zamanlamayla özel bir hedefe mi yönelik ‘sızdırıldığı’ tartışmalarına neden oldu.
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) Başkanı Gerard Ryle, CNN International’da Christiane Amanpour’a verdiği mülakatta, Panama belgelerinin Alman hükümeti tarafından satın alındığını açıkladı. Ryle, belgelerin nereden satın alındığının bilgisini vermedi. Bu açıklama belgelerin Alman istihbaratının eliyle sızdırıldığı kuşkusu doğurdu. Ryle Amanpour’a, Alman hükümetinin belgeleri ABD ve İngiltere hükümetleriyle paylaştığını da söyledi.
‘KURYE’Yİ AÇIKLADI
Amanpour da Twitter hesabından Ryle ile yaptığı söyleyişinin videosunu paylaştı ve “Ryle Gerard’ın anlattığına göre Panama Sızıntıları’ndaki bilgiler Alman hükümeti tarafından satın alınmış daha sonra da Birleşik Krallık ve Birleşik Devletler hükümetleriyle paylaşılmış” ifadelerini yazdı. Ryle, CNN’e belgeleri getiren kişinin bilinmediğini ve haber kaynağının kendisini tehlikede hissettiğini söyledi. Ryle, demeç verdiği Anadolu Ajansı muhabirine ise, “Bu bilgiler bize Münih merkezli ‘Süddeutsche Zeitung’ gazetesinin muhabiri Bastian Obermayer aracılığı ile ulaştı” diyerek ‘kurye’yi ifşa etti.
180 MEDYA KURULUŞU BELGELERİ İNCELİYOR
Sızıntının devamının geleceğini belirten Ryle, “Daha fazla haber yapacağız. Yaklaşık 180 medya organizasyonu ile çalışıyoruz. Gazetecilerimiz şu anda dokümanları inceliyor.” diye konuştu. Ryle, geçen yıl İngiltere’nin en büyük bankası HSBC’nin “varlıklı müşterilerinin İsviçre’deki hesapları üzerinden vergi kaçırmalarına yardımcı olduğu” iddialarını “Swissleaks” adı altında gündeme getiren araştırmayı yönetmişti. Ryle, 26 yıl boyunca The Sydney Morning Herald, The Age gibi çok sayıda Avustralya ve İrlanda gazetesinde araştırmacı gazetecilik haberlerine imza attı.
BANKALARIN BİNLERCE PARAVAN ŞİRKETİ VAR
Süddeutsche Zeitung gazetesi, aralarında Deutsche Bank’ın da bulunduğu 28 Alman bankasının Mossack Fonseca’nın hizmetlerinden faydalandığını ve bin 200’den fazla paravan şirket kurduğunu yazdı. Almanya Hükümet Sözcüsü Steffen Seibert ise “vergi cennetleri” olarak adlandırılan ülkelere baskının daha fazla artması gerektiğini söyledi. Fransa’da ise Le Monde gazetesi, Fransız Societe Generale’in, Panama’da bulunan hukuk şirketi Mossack Fonseca aracığıyla en fazla off-shore şirketi kuran beş banka arasında yer aldığını yazdı. Le Monde, Panama belgelerine göre Fransız bankası Societe Generale’in 979 off-shore şirketi kurduğunu iddia etti.
Gizli odada bir yıl
Panama belgeleri, tarihin en büyük bilgi sızıntısı olmakla birlikte, Süddeutsche Zeitung gazetesi için de tarihinin en büyük araştırmacı projesi. Belgelerin yayımlanmasından önce geçen zaman bir macerayı andırıyor. Süddeutsche Zeitung editörleri ve meslektaşları bir yıl boyunca katı gizlilik şartları altında çalışmak zorunda kaldılar. Gazetenin araştırmacı ekibinden Frederik Obermaier ‘Gazeteciler için işleri hakkında konuşamamak çok zor’ diyor. Gazetenin yazı işleri, hacker saldırılarından korunmak için internet bağlantısı olmayan bilgisayarlar kullandı. Sunucu ve bilgisayarlar sadece araştırmacı ekibin girebileceği kilitli bir odadaydı.
TEMİZLİKÇİ BİLE GİRMEDİ
Obermaier’in verdiği bilgiye göre, ‘Bu odaya yazı işlerinden ekipte olmayan kimse giremiyordu, hatta temizlikçilerin bile girmesi yasaktı, o yüzden odada ancak araştırmaya başlanmasından bir yıl sonra, belgeler yayımlanınca temizlik yapıldı.’ İşbirliği yapılan başka gazeteciler ile iletişim ise, Washington ve Londra gibi kentlerde ufak gruplarla yapılan buluşmalar sayesinde sağlanmış. Bunun için yazışmalar özel olarak oluşturulan gizli bir internet forumu üzerinden yapılmış. Belgelerin değerlendirmesinde Washington’daki Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu ile işbirliğine gitmeye karar verilmiş. Projede 80 ülkeden 400’e yakın gazeteci görev almış. Araştırmacı Obermaier, “Bu verilerin hepsini tek başımıza inceleyemezdik. Aksi takdirde daha 20 yıl uğraşırdık. O yüzden ülkelere göre bir dağılım yaptık” diyor.
Skandal sonrası ilk istifa İzlanda’dan
David Gunnlaugsson
Off-shore şirket aracılığıyla milyonlarca dolarlık yatırımı sakladığı Panama belgeleriyle ortaya çıkan İzlanda Başbakanı David Gunnlaugsson istifa etti. Parlamentonun feshedilerek erken seçime gidilmesi talebi, Cumhurbaşkanı Olafur Ragnar Grimsson tarafından reddedilen Gunnlaugsson, baskılara dayanamayarak istifasını sundu. Panama’daki hukuk firması Mossack Fonseca’ya ait 11,5 milyon belgenin sızdırılmasının ardından, İzlanda Başbakanı ve eşinin, 2007 yılında “Wintris” isimli bir off-shore şirketini satın aldıkları ve milyonlarca dolar yatırımı bu şirket aracılığıyla sakladıkları ortaya çıkmıştı. Gunnlaugsson’un yüzde 50 hissesini 2009’da parlamentoya girdikten 8 ay sonra 1 dolar karşılığında eşine sattığı ancak şirketi ve bu satış işlemini parlamentoya yaptığı beyana dahil etmediği öğrenilmişti.
40 yıllık arşivden 11 milyon sır belge
Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ), Mossack Fonseca hukuk firmasının 40 yılı aşkın süredir tuttuğu 11,5 milyon belgeye ulaşmış ve 80 farklı ülkedeki basın kuruluşlarıyla paylaşmıştı. Alman Süddeutsche Zeitung ve İngiliz The Guardian gazeteleri gibi basın kuruluşları tarafından yayımlanan belgelerde, aralarında 12 devlet başkanı ve 143 politikacının da bulunduğu çok sayıda kişinin, offshore şirketleri üzerinden vergi kaçakçılığı ve kara para aklama gibi yasa dışı eylemlerde bulunduğu iddia ediliyor. Şimdiye kadarki en büyük belge sızıntısı kabul edilen olaya, “Panama Papers” (Panama belgeleri) adı verildi. ICIJ araştırması bugüne kadar gerçekleşen en büyük belge sızıntısı olarak kabul ediliyor. Dosyaların boyutu 2,6 terabayt.-Yenişafak